بررسی اثربخشی اشعه گاما در شرایط مصرف بهینه کودی و کشاورزی ارگانیک بر افزایش طول عمر انباری سیب زمینی و پیاز در ایران

در حال حاضر یکی از روش های کاهش ضایعات محصولات کشاورزی استفاده از اشعه گاما می باشد. برای بررسی نقش مصرف بهینه کود و کشاورزی ارگانیک در افزایش اثربخشی اشعه گاما، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو گیاه سیب زمینی (solanum tuberosum l.) و پیاز (allium cepa l.) در سال 92-1391 انجام شد. در هر دو آزمایش سه فاکتور شامل نوع کوددهی (در سیب زمینی مصرف کود بر اساس عرف زارعین و مصرف بهینه کود بر اساس آزمون خاک و در پیاز مصرف کود بر اساس عرف زارعین و کوددهی ارگانیک)، پرتودهی با اشعه گاما (شاهد و پرتودیده) و زمان اندازه گیری فاکتورهای مورد نظر ( قبل از انبارداری و 6 ماه پس از انبارداری) مورد استفاده قرار گرفت. در ابتدا درصد ماده خشک، غلظت نیترات و کادمیم در تمام نمونه ها با استفاده از روش های استاندارد موسسه تحقیقات خاک و آب اندازه گیری و سپس نمونه ها با دز 15/0 کیلو-گری پرتودهی شده و نمونه های شاهد و پرتودیده به مدت 6 ماه تحت دمای 15 الی 20 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 40 الی 60 درصد انبار شدند و پس از 6 ماه ذخیره سازی، درصد ماده خشک و غلظت نیترات و کادمیم در آنها مجدداً اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که مصرف بهینه کود و استفاده از کودهای آلی باعث کاهش معنی دار غلظت آلاینده های نیترات و کادمیم و افزایش درصد ماده خشک در سیب زمینی و پیاز و به تبع آن افزایش ماندگاری آن ها شد. در آزمایش سیب زمینی درحالی که در تیمار عرف زارع پرتودهی نشده میانگین درصد ماده خشک، غلظت نیترات و کادمیم به ترتیب برابر 13/19 درصد، 33/246 و 21/2 میلی گرم بر کیلوگرم بر مبنای وزن خشک بود، این ارقام در تیمار مصرف بهینه پرتودهی نشده برابر 83/22 درصد، 33/125 و 74/0 میلی گرم بر کیلوگرم بر مبنای وزن خشک بود. در آزمایش پیاز نیز در حالی که این ارقام در تیمار عرف زارع پرتودهی نشده برابر 90/6 درصد، 50/246 و 34/2 بود، در تیمار ارگانیک پرتودهی نشده به ترتیب برابر 56/8 درصد، 76 و 56/0 گردید. اشعه گاما نیز با ممانعت از جوانه زنی و کاهش انقباض و هدررفت آب در غده های سیب زمینی و پیاز بر افزایش ماندگاری آن ها تأثیر معنی داری گذاشت. در سیب زمینی بهترین ترکیب تیماری متعلق به تیمار مصرف بهینه پرتودیده بود، به طوری که میانگین اختلاف درصد ماده خشک قبل و بعد از انبارداری در این تیمار برابر 83/0 درصد گردید که درمقایسه با تیمار عرف زارع پرتودهی نشده (14/4) و عرف زارع پرتودیده (30/1) به ترتیب 31/3 و 47/0 درصد کاهش داشت. در آزمایش پیاز نیز بهترین ترکیب تیماری متعلق به تیمار ارگانیک پرتودیده بود، به طوری که میانگین اختلاف درصد ماده خشک قبل و بعد از انبارداری در این تیمار برابر 37/0درصد بود که درمقایسه با تیمار عرف زارع پرتودهی نشده (38/2) و عرف زارع پرتودیده (93/0) به ترتیب 01/2 و 56/0 درصد کاهش نشان داد. با عنایت به نتایج به دست آمده نظر به این که میزان کاهش وزن سیب زمینی های حاصل از تیمار مصرف بهینه کود و پیازهای حاصل از کوددهی ارگانیک در دوره انبارداری حداقل بود، لذا ارجحیت پرتودهی اشعه گاما در شرایط مصرف بهینه کودی و کوددهی ارگانیک بر افزایش ماندگاری سیب زمینی و پیاز به اثبات رسید. بنابراین توصیه می گردد که این آزمایش در مورد سایر محصولات کشاورزی نیز مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.